fx-95MS fx-100MS fx-115MS (fx-912MS) fx-570MS fx-991MS Gebruiksaanwijzing D http://world.casio.
CASIO ELECTRONICS CO., LTD. Unit 6, 1000 North Circular Road, London NW2 7JD, U.K.
NEDERLANDS Verwijderen en terugplaatsen van het deksel van de calculator • Voordat u begint .....1 Houd het deksel zoals aangegeven in de afbeelding en trek het toestel uit het deksel. • Nadat u klaar bent .....2 Houd het deksel zoals aangegeven in de afbeelding en trek het toestel uit het deksel. • Schuif het toestel altijd met de kant van het toetsenbord als eerste. Nooit het deksel inschuiven met de kant met de display als eerste. .....1 .....
Veiligheidsmaatregelen Zorg ervoor de volgende veiligheidsmaatregelen aandachtig door te lezen alvorens deze calculator te gebruiken. Berg deze gebruiksaanwijzing op voor latere naslag. LET OP Dit symbool wordt gebruikt om informatie aan te geven die, indien zij genegeerd wordt, kan leiden tot materiële schade. Batterijen • Mocht u de batterijen uit de calculator halen, berg ze dan op een veilige plaats op waar er geen gevaar bestaat dat kleine kinderen ze kunnen pakken en per ongeluk inslikken.
Als afval weggooien van de calculator • Gooi de calculator nooit weg door hem als afval te verbranden. Hierdoor kunnen namelijk bepaalde componenten plotseling barsten en het gevaar op brand en letsel met zich meebrengen. • De displays en afbeeldingen (zoals de toetsmarkeringen) in de gebruiksaanwijzing zijn enkel bedoeld ter illustratie en kunnen ietwat afwijken van de werkelijkheid. • De inhoud van deze gebruiksaanwijzing kan zonder berichtgeving vooraf worden gewijzigd.
• Bij een lage batterijspanning kan de geheugeninhoud door de war raken of geheel verloren gaan. Houd altijd geschreven notities bij van alle belangrijke data. • Vermijd het gebruik en het opbergen op plaatsen die blootstaan aan extreme temperaturen. Lage temperaturen kunnen een trage reactie van de display of zelfs totaal uitblijven van een reactie veroorzaken, waardoor ook de levensduur van de batterijen wordt verkort.
Inhoudsopgave Verwijderen en terugplaatsen van het deksel van de calculator......................... 1 Veiligheidsmaatregelen .......................... 2 Voorzorgsmaatregelen voor het hanteren van de batterij .......................... 3 Inhoudsopgave ........................................ 5 Tweeregelige display .............................. 7 Alvorens te beginnen met het uitvoeren van de berekeningen….......... 7 kFuncties .................................................................
Berekeningen met wetenschappelijke functies .................................................. 19 kTrigonometrische/invers trigonometrische functies ................................................................ kHyperbolische/invers hyperbolische functies ....... kGewone en natuurlijke logaritmes/ antilogaritmen ......................................................
Tweeregelige display De tweeregelige display maakt het mogelijk de rekenformule en het antwoord tegelijkertijd te checken. • De eerste regel toont de rekenformule. • De tweede regel toont het antwoord. Een komma wordt na elke drie cijfers getoond wanneer het integer gedeelte van de mantisse meer dan drie cijfers heeft.
Functies van model fx-95MS Om dit type berekening uit te voeren: Voer deze toets- Om deze functie bediening uit in te schakelen: Basis rekenkundige berekeningen F1 Standaarddeviatie F2 SD Regressieberekeningen F3 REG Oplossing van vergelijkingen FF1 EQN COMP • Bij vaker dan tweemaal indrukken van de F toets worden aanvullende instelschermen (setup) verkregen.
k Invoercapaciteit • Het geheugengebied dat gebruikt wordt voor het invoeren van berekeningen kan 79 “stappen” bevatten. Eén stap wordt in beslag genomen telkens bij indrukken van een cijfertoets of een rekenkundige bewerkingstoetsen ( +, ,, -, \ ). Een A of p toetsbewerking neemt geen stap in beslag zodat het invoeren van A D bijvoorbeeld maar één stap in beslag neemt. • Eén bepaalde berekening kan maximaal 79 stappen in beslag nemen.
• Bij indrukken van de e of r toets terwijl een herhalingsgeheugen berekening in de display staat, wordt overgeschakeld naar het bewerkingsscherm. • Door indrukken van de e of r toets onmiddellijk na beëindigen van een berekening, wordt het bewerkingsscherm voor die berekening verkregen. • Bij indrukken van de t toets wordt de herhalingstoets niet uitgewist, zodat u zelfs na indrukken van de t toets de laatste berekening kunt oproepen.
k Exponentiële aanduiding Deze calculator kan maximaal 10 cijfers laten zien. Grotere waarden worden automatisch getoond met exponentiële notatie. Bij decimale waarden kunt u tussen twee formaten kiezen waarmee bepaald wordt wanneer exponentiële notatie gebruikt wordt. • Druk om het formaat van de exponentiële aanduiding te veranderen een aantal malen op de F toets totdat u het hieronder getoonde instelscherm voor het formaat van de exponentiële aanduiding bereikt.
Disp 1 • Toon het keuzescherm. 1r fx-95MS: Andere modellen: 1 r r • Druk op de cijfertoets ( 1 of 2) die overeenkomt met de te gebruiken instelling. 1(Dot): Punt als decimale punt; komma als scheidingsteken 2(Comma): Komma als decimale punt; punt als scheidingsteken k Terugstellen van de calculator • Voer de volgende toetsbewerking uit wanneer u de rekenfunctie en instelling samen met het herhalingsgeheugen en variabelen wilt terugstellen.
k Breukbewerkingen uBerekeningen met breuken • Waarden worden automatisch in het decimale formaat getoond wanneer het totale aantal cijfers van een breukwaarde (integer + teller + noemer + scheidingstekens) meer dan 10 bedraagt. • Voorbeeld 1: 13 2 1 15 3 5 2C3+1C5= • Voorbeeld 2: 3 13 15.00 1 2 11 1 4 4 3 12 3C1C4+ 1C2C3= • Voorbeeld 3: 2 1 4 2 • Voorbeeld 4: 1 1,6 2,1 2 4 11 12.00 2C4= 1 C 2 + 1.
• Voorbeeld 2: 1 ↔ 0,5 (Breuk ↔ Decimaal) 2 1C2= 1 2.00 C 0.500 C 1 2.00 uOmrekening gemengde breuk ↔ oneigenlijke breuk • Voorbeeld : 1 2 5 ↔ 3 3 1C2C3= 1 2 3.00 AB 5 3.00 AB 1 2 3.00 • U kunt het display instelscherm (Disp) gebruiken om het aanduidformaat te specificeren wanneer het resultaat van een breukberekening groter is dan één. • Druk een aantal malen op de q toets totdat u het hieronder getoonde instelscherm bereikt om het formaat van breukaanduiding te veranderen.
k Berekeningen van percentages • Voorbeeld 1: Om 12% van 1500 te berekenen (180) 1500 - 12 A v • Voorbeeld 2: Om te berekenen welk percentage 660 is van 880 (75%) 660 \ 880 A v • Voorbeeld 3: Om 15% toe te voegen aan 2500 (2875) 2500 - 15 A v + • Voorbeeld 4: Om 25% korting te krijgen van 3500 (2625) 3500 - 25 A v , • Voorbeeld 5: Om de som van 168, 98 en 734 met een korting van 20% te berekenen (800) 168 + 98 + 734 = g A j 1 p 1 - 20 A v , * * Zoals hier wordt getoond, als u de huidige waarde in het ant
k Berekeningen met graden, minuten en seconden • U kunt sexagesimale berekeningen uitvoeren m.b.v. graden (uren), minuten en seconden en zodoende omrekenen tussen sexagesimale en decimale waarden. • Voorbeeld 1: Om de decimale waarde 2,258 om te rekenen naar een sexagesimale waarde en weer terug naar een decimale waarde 2.258 = 2.258 AO 2°15°28.8 I 2.258 • Voorbeeld 2: Om de volgende berekening uit te voeren: 12°34’56” 3,45 12 I 34 I 56 I - 3.45 = 43°24°31.
(Interne berekening wordt voortgezet met 12 cijfers.) 200 \ 7 = 28.57100 - 14 = 400.00000 Het volgende voert dezelfde berekening uit met het gespecificeerde aantal decimale plaatsen. 200 \ 7 = 28.57100 AQ 28.57100 - 14 = 399.99400 (Intern afronden) • Druk op de F ..... 3(Norm) 1 toetsen om de Fix specificatie te wissen. • Voorbeeld 2: 1 3, aangeduid resultaat met twee significante cijfers (Sci 2) F..... 2(Sci) 2 1 \ 3 = SCI 3.3–01 • Druk op de F .....
• Naast de bewerking met de = toets wordt het automatische geheugen ook bijgewerkt met een nieuw resultaat telkens wanneer u de A v toetsen, de | toets, de A { toetsen of de A j toetsen gevolgd door een letter (A t/m F, of M, X of Y). • U kunt de inhoud van het antwoordgeheugen oproepen door op de g toets te drukken. • Het antwoordgeheugen kan maximaal 12 cijfers voor de mantisse en twee cijfers voor de exponent opslaan.
k Variabelen • Er zijn negen variabelen (A tot en met F, M, X en Y) die gebruikt kunnen worden voor het opslaan van data, constanten, resultaten en andere waarden. • Volg de hiervolgende bewerking om data uit te wissen die toegewezen is aan alle negen variabelen: 0 A j 1. Deze bewerking wist alle data uit die toegewezen was aan variabele A. • Voer de volgende toetsbewerking uit wanneer u de waarden wilt wissen die toegewezen zijn aan alle variabelen.
Deg Rad G r a 1 2 3 • Druk op de cijfertoets ( 1, 2 of 3 ) die overeenkomt met de hoekeenheid die u wilt gebruiken. (90° = π 2 radialen = 100 gradiënten) • Voorbeeld 1: sin 63 °52 41 0,897859012 q ..... 1(Deg) S 63 I 52 I 41 I = • Voorbeeld 2: cos ( π 3 rad 0,5 ) q ..... 2(Rad) WRAx\3T= • Voorbeeld 3: cos 1 π 2 (rad) 0,25 π (rad) 4 2 ( ) q ..... 2 (Rad) AVRL2\2T=g\Ax= • Voorbeeld 4: tan 1 0,741 36,53844577 ° q ..... 1(Deg) A g 0.
• Voorbeeld 2: In 90 (= loge 90) = 4,49980967 T 90 = TpP= Voorbeeld 3: e10 22026,46579 A U 10 = Voorbeeld 4: 101,5 31,6227766 A Q 1.5 = Voorbeeld 5: 2 3 0,125 2WD3= Voorbeeld 6: ( 2)4 16 RD2TW4= ln e 1 • • • • • Negatieve waarden binnen berekeningen dienen binnen haakjes te staan. Zie “Volgorde van de bewerkingen” voor details.
• Voorbeeld 9: 3π 9,424777961 3Ax= • Voorbeeld 10: Om te bepalen hoeveel verschillende waarden van vier cijfers kunnen worden verkregen met de nummers 1 tot en met 7.
• Voorbeeld 1: Om poolcoördinaten (r 2, 60°) om te zetten naar rechte coördinaten (x, y) (Deg) x 1 A F 2 P 60 T = 0o y 1,732050808 • Druk op 0 n om de waarde van x en op 0 o om de waarde van y te verkrijgen. • Voorbeeld 2: Om rechte coördinaten (1, 3) om te zetten naar poolcoördinaten (r, ) (Rad) r 2 f* 1 P L 3 T = * A f voor modellen fx-100MS/fx-115MS/fx-570MS/ fx-991MS. 0o θ 1,047197551 • Druk op 0 n om de waarde van r en op 0 o om de waarde van te verkrijgen.
Schakel de EQN functie in m.b.v. de F toets wanneer u een vergelijking wilt oplossen. EQN ..................... F F 1 (fx-95MS) F F F 1 (Andere modellen) k Kwadratische en derdemachtsvergelijkingen Kwadratische vergelijking: ax2 + bx + c = 0 Derdemachtsvergelijking: ax3 + bx2 + cx + d = 0 Door de EQN functie in te schakelen en op de r toets te drukken wordt het aanvankelijke kwadratische/ derdemachtsvergelijking scherm verkregen.
Naam van variabele x1= 0. Oplossing De pijl toont de richting waarin u dient door te bladeren om andere oplossingen te kunnen zien. Druk op de ] toets om andere oplossingen te kunnen zien. Blader m.b.v. de [ en ] toetsen tussen de oplossingen voor een vergelijking. Door op dit moment op de t toets te drukken wordt teruggegaan naar het invoerscherm voor de coëfficiënten. • Bepaalde coëfficiënten kunnen er voor zorgen dat de berekening meer tijd kost.
• Voorbeeld 2: Om de vergelijking 8x2 – 4x + 5 = 0 op te lossen ( x = 0,25 ± 0,75 i) (Degree?) 2 (a?) 8= (b?) D4= 5= ] (c?) (x1 = 0.25 + 0.75i) (x2 = 0.25 – 0.75i) k Simultane vergelijkingen Simultane lineaire vergelijkingen met twee onbekenden: a1x + b1y = c1 a2x + b2y = c2 Simultane lineaire vergelijkingen met drie onbekenden: a1x + b1y + c1z = d1 a2x + b2y + c2z = d2 a3x + b3y + c3z = d3 Het aanvankelijke simultane vergelijkingsscherm wordt verkregen bij inschakelen van de EQN functie.
• Merk op dat complexe getallen niet als coëfficiënt kunnen worden ingevoerd. De berekening begint en één van de oplossingen verschijnt zodra u een waarde heeft ingevoerd voor de laatste coëfficiënt. Naam van variabele x= 0. Oplossing De pijl toont de richting waarin u dient door te bladeren om andere oplossingen te kunnen zien. Druk op de ] toets om andere oplossingen te kunnen zien. Blader m.b.v. de [ en ] toetsen tussen de oplossingen voor een vergelijking.
SD REG Statistische berekeningen SD Standaarddeviatie Gebruik de F toets om de SD functie in te schakelen wanneer u statistische berekeningen met standaarddeviatie wilt uitvoeren. SD ............................. F 2 (fx-95MS) F F 1 (Andere modellen) • Tijdens de SD functie en de REG functie werkt de | toets als de S toets. • Begin bij het invoeren van data altijd met de bewerking A B 1 (Scl) = om het statistische geheugen te wissen. • Voer data in volgens de volgende datareeks.
Monster standaarddeviatie (σn 1) = 1,407885953 Bevolkingsstandaarddeviatie (σn) = 1,316956719 Rekenkundig gemiddelde (o) = 53,375 Aantal data (n) = 8 Som van waarden (Σx) = 427 Som van kwadraat van waarden (Σx 2 ) = 22805 AX3= AX2= AX1= AU3= AU2= AU1= Voorzorgsmaatregelen bij het invoeren van data • Bij tweemaal indrukken van de S S toets wordt dezelfde data tweemaal ingevoerd. • U kunt data ook meerdere malen invoeren met de A G toetsen.
• Een datawaarde die getoond wordt m.b.v. de [ en ] toetsen kan gewist worden door op de A U toetsen te drukken. Door een datawaarde te wissen worden alle waarden die erop volgen één plaats doorgeschoven. • Geregistreerde datawaarden worden gewoonlijk in het rekengeheugen opgeslagen. De “Data Full (data vol)” boodschap verschijnt en u kunt niet meer data invoeren als er geen plaats meer over is in het geheugen om data op te slaan.
Regressieberekeningen REG Gebruik de F toets om de REG functie in te schakelen wanneer u statistische berekeningen met regressie wilt uitvoeren. REG ............................. F 3 (fx-95MS) F F 2 (Andere modellen) • Tijdens de SD functie en de REG functie werkt de | toets als de S toets. • Bij het inschakelen van de REG functie worden schermen verkregen zoals de onderstaande.
Om dit type waarde op te roepen: Σx2 Σx n Σy2 Σy Σxy o xσn xσn-1 p yσn yσn-1 Voer deze toetsbewerking uit: AU1 AU2 AU3 AUr1 AUr2 AUr3 AX1 AX2 AX3 AXr1 AXr2 AXr3 AXrr1 AXrr2 Regressiecoëfficiënt A Regressiecoëfficiënt B Alleen niet-kwadratische regressie AXrr3 AXrrr1 AXrrr2 Correlatiecoëfficiënt r m n • De volgende tabel toont de toetsbewerkingen die u dient te gebruiken om resultaten op te roepen voor kwadratische regressie.
u Lineaire regressie • De regressieformule voor lineaire regressie is: y = A + Bx. • Voorbeeld: Luchtdruk tegen temperatuur Temperatuur Luchtdruk 10°C 15°C 20°C 25°C 30°C 1003 hPa 1005 hPa 1010 hPa 1011 hPa 1014 hPa Voer lineaire regressie uit om de termen en de correlatiecoëfficiënt van de regressieformule te bepalen voor de aangegeven data. Gebruik deze formule vervolgens om te schatten wat de luchtdruk is bij –5°C en de temperatuur bij 1000 hPa.
Temperatuur bij 1000 hPa = 4,642857143 1000 A X r r r 1 = Determinatie coëfficiënt = 0,965517241 AXrr3K= EAUr3, AU3-AX1AXr1F\ EAU3,1F= Monster covariantie = 35 u Logaritmische, exponentiële, machts en inverse regressie • Gebruik dezelfde toetsbewerkingen als bij lineaire regressie om resultaten op te roepen voor deze typen regressie. • Het volgende toont de regressieformules voor elk type regressie.
Tijdens de REG functie: r 3(Quad) A B 1 (Scl) = (Stat clear) 29 P1.6 S 50 P 23.5 S 74 P38.0 S 103 P 46.4 S 118 P 48.
Technische informatie k Mocht u problemen ondervinden...... Mochten de resultaten van een berekening niet zijn wat u verwachtte of wanneer een foutlezing optreedt, voer dan de volgende stappen uit. 1. Druk op de A B 2(Mode) = toetsen om alle functies en instellingen terug te stellen. 2. Controleer de formule waarmee u werkt om na te gaan dat hij klopt. 3. Schakel de juiste functie in en probeer de berekeningen opnieuw uit te voeren.
Stack ERROR • Oorzaak • De capaciteit van de numerieke nesting wordt overschreden. • Handeling • Vereenvoudig de berekening. De numerieke nesting heeft 10 niveau’s en de bewerkingsnesting heeft 24 niveau’s. • Splits de berekening op in twee of meer aparte delen. Syntax ERROR • Oorzaak • Poging om een niet-toegestane wiskundige bewerking uit te voeren. • Handeling • Druk op de e of r toets om de berekening te verkrijgen met de cursor op de plaats waar de fout zich bevindt. Breng de nodige correcties aan.
Normaalverdeling: →t * m, m1, m2, n Hoekeenheid conversies (DRG') Metrische omrekeningen** 3 Machten en wortels: ^ (xy), x 4 a b/c 5 Afgekorte vermenigvuldigingen voor π, e (natuurlijk logaritme), een geheugen-naam of variabele naam: 2π, 3e, 5A, πA, enz. 6 Type B functies: Bij deze functies wordt de functietoets ingedrukt en vervolgens de waarde ingevoerd.
k Nesten Deze calculator heeft geheugengebieden die “nesten” worden genoemd om tijdelijk waarden (numeriek nest) en opdrachten (opdrachtnest) op te slaan overeenkomstig hun prioriteit tijdens de berekening. Het numerieke nest heeft 10 en het opdrachtnest 24 niveau’s. Een nestfout (Stack ERROR) treedt op wanneer u een berekening probeert uit te voeren die zo complex is dat de capaciteit van nesting wordt overschreden. • Matrixberekeningen gebruiken maximaal twee niveau’s matrixnesten.
k Invoerbereik Interne cijfers: 12 Nauwkeurigheid*: In de regel is de nauwkeurigheid ±1 bij het 10de cijfer. Functies sinx cosx tanx sin–1x cos–1x tan–1x sinhx coshx sinh–1x cosh–1x tanhx tanh–1x logx/lnx 10x ex x x2 1/x 3 x x! nPr Invoerbereik 0 x 4,499999999 1010 0 x 785398163,3 0 x 4,999999999 1010 0 x 4,500000008 1010 0 x 785398164,9 0 x 5,000000009 1010 Hetzelfde als bij sinx, behalve wanneer x = (2n-1) 90. RAD Hetzelfde als bij sinx, behalve wanneer x = (2n-1) π/2.
Functies Invoerbereik 0 n 1 1010, 0 r n (n, r zijn integers) 1 [n!/{r!(n–r)!}] 1 10100 49 Pol(x, y) x , y 9,999999999 10 (x2+y2) 9,999999999 1099 99 Rec(r, ) 0 r 9,999999999 10 θ: Hetzelfde als sinx a , b, c 1 10100 °’ ” 0 b, c x 1 10100 Decimaal ↔ Sexagesimale omrekening 0°0°0° x 999999°59° x 0: –1 10100 ylogx 100 y 0: y 0 x ^(x ) 1 x 0: y n, 2n+1 (n is een integer) Echter: –1 10100 ylog x 100 nCr y 0: x G 0 x y a b/c SD (REG) –1 10100 1/x logy 100 y 0: x 0 1 y 0: x 2n 1, n (n G 0; n i
Stroomvoorziening (Alleen fx-95MS) Gebruikers van andere modellen dienen te refereren aan “Gebruiksaanwijzing 2 (Aanvullende functies)”. Deze calculator werkt op een enkele batterij maat AA. Vervangen van de batterij Duistere cijfers in de display van de calculator duiden erop dat de batterijspanning laag is. Als u de calculator blijft gebruiken terwijl de batterijspanning laag is, kan dit leiden tot verkeerde werking. Vervang de batterij zo snel mogelijk wanneer de cijfers in de display duister worden.
Technische gegevens (Alleen fx-95MS) Gebruikers van andere modellen dienen te refereren aan “Gebruiksaanwijzing 2 (Aanvullende functies)”. Stroomvoorziening: Enkele batterij maat AA (R6P (SUM-3)) Levensduur van de batterij: Ca. 17.000 uur doorlopende aanduiding van de knipperende cursor. Ca. 2 jaar wanneer de spanning uitgeschakeld blijft.
CASIO COMPUTER CO., LTD.
